Köy Edebiyatı

Yürürken beton gibi buzların üzerinde hissederdiniz bakmasanızda. Gevşeyip bölünme ve çatlamaları başladı mı cemre nerelere düşerse düşsün bahar bir başka gelirdi. Hele buzlar arasında incecik bir yol bulupta sular dereciklere ulaşmak için sızıntı halinde akmaya da başladı mı yazı da yakalayabilirdik gayrı.  Güneş bir parça yüzünü gösterebildi mi suyun yol bulduğu arkların dibi görülmeye de başlar hemen.  Kahverengi toprakla göz göze de gelirsiniz.  Hele bir de kar suyuyla toprağın aromasının verdiği  kokuyu ciğerlerinize çektiniz mi dağlara taşlara vurmanın hayali belirir de belirirdi. Şöyle ovaya doğru baktığınızda karlar arasında alacalı kahverengilik gözünüze ilişti mi, kızıl madımak uçları güneşle de buluşmaya başlarya yakın tepelerde öksüzoğlan çiçekleri boyunlarını bükmüştür artık  Her şey bir yana toprağın kar suyuyla tava gelip burcu burcu kokusunu alırsınızya. O rayihayı ne idüğü muamma değme  marka parfümlere değişmezsini...

Bütün ramazan boyunca iple çektiğimiz arife ve kadiri bekleyeduralım biz. Her sahurda “beni de çağıracaklar mı acep” beklentisi bir ay hiç karşılık bulmazdı. Yine sabah kalkacak sahur ekibinin insafına kalarak arta kalmışlardan tek başınıza ya da sizden daha küçük birisi varsa onunla sademi sade ve de sessizce karnınızı ne bulduysanız onunla doyurmaya bakacaksınız.   Öğlene bir insaf erbabı bişiyler hazırlamazsa menüyü de bulup buluşturmak size düşecek ya da tamamen pas geçip “olsun şu sıcakta su içebiliyorum ya” avunmacasıyla iftarı bekleyip herkesle sofranın özlemine yöneleceksiniz. Henüz oruç tutmanın farz olmadığı yaşlarımızın empatisindeyim bu gün de.                 Öyle ya sahurdaki   iştahla hazırlıklar   ve onun kaşık sesleriyle uyanıp sofra oturum nirvanasına   çağrılmama psikozuyla   pusudan izlemek her çocukluk döneminde yaşanmıştır çoğumuzun. “Bu sefer kalkacağım” her akşa...

“Çocuklar Hıçkırır Anneler Ağlar” Sekiz çocuklu bir aile olunca meyvenin de dilimle pay edildiği zamanlardı bizimkisi. Tarlaya götürecek azığınız yoksa jokerimiz toz şeker bir büyük tas suda eritilip ekmek peynir eşliğinde altı yedi kişi kaşık sallayarak doyurup karnımızı çapaya devam ettiğimiz yıllar yani. Sahurda her ailenin zulasında gevretilmiş yufka eğmeği ufalanıp şekerli su ile karıştırılıp bu sefer gevretilmemiş yufkayla avuçlanırcasına lokma haline getirdiğimiz orucu “ufak”la tuttuğumuz günler. Ekmeği ekmeğe katıktı bizimkisi. Orta ve lise döneminde iki üç öğrenci ev tutup kaldığımız senelerdi. Ana ve tek mönü küp peynir beş günlük çörek ya da kömbe yanında çay o haftanın da üç öğününe el koyardı eksiksiz. Hafta sonları köye geldiğimizde rahmetli annemin artırdığı bir köşeye sakladığı elma ya da portakalı yalnıza denk getirip hadi çabuk ye şunu aceleciliği yok mu. Kendi sehmini bize ayırması bizi ne kadar daha yüklenecek bu kadın iç çekmelerime de eşlik ederdi gi...

Bulamaşı, Bir süt sezonu boyunca koca deriye ilkilen(biriktirilen) sütün kaymağı deriyi doldurupta deri obez bir keçi silüetine yeniden erişince. Bahar bitmiş yaz nihayete ermiş ve yayık zamanı da gelmiştir. Tabi iki üç litre litre günlük sütün yüzünde yani bir kaç kaşık kaymağı alıp bütün yıl boyu koca keçi derisinde biriktirmek ne mümkün. En az dört beş komşu birleşip birer ay günlük sütleri bir komşuda toplayarak kubaşmak maharetiyle biriken süt peynir ve kaymak stokları birikmiş olurken diğer yandan da komşuluk tadına yön vermek gereği ve zorunluluğu şekillenirdi. Günlük beş evin sütü bir ay boyunca kubaşık mahalline taşınarak süt makinalarında manuel marifetle çekilip yağlı ve yağsız ayırımı ve dımız oluşturma aşamaları tamamlandı mı sıra reel politik ve yerel ulusal gündeme de kapı aralanmış demekti. Adeta çekişircesine bağırış çağırışlar eşliğinde gündemin dibine vurulurken bir çırpı da beş koca evin sütü de gerekli teknik işlemlerden geçmiş yani işlenmiş olurdu. H...

Şu Almancıların giydiği ayakkabı bir eskise de sağlam kalan deri yanaklarını kesip sapan çatalına bir eş edebilsem. Tabi altı da lastikse ne atma lastik(sapan lastiği) dilinirdi ondan. Has lastik yani. Kamyon iç lastiğinden olur en iyi has lastik derdi büyüklerimiz. Atma lastik mi? Üç bölümden meydana gelirdi. Çatal, bir çift has lastik ve olmazsa olması sahtiyen. Hani derler ya binanızın ömrü tesisatınızın ömrü kadardır diye. Atma lastik de sahtiyenin ömrüyle bir tutulurdu. Çatal diyip geçmeyin öyle et lastiğe tutuşturulan 10 metre menzilli ağaç dalından kesme iğreti çatal değil kastım. Çıra menşeili, olmadı gürgenden. Altı üstü düzeltilmiş uçları topuzlu lastik bağlama yuvaları özenle kertilmiş, lastiği bağladığınız ip defalarca balmumundan geçirilmiş cam kırıklarıyla cilayı aratmayacak zımpara seanslarına tabi tutulmuş bir çatala sahip atma lastik misafirlikte bile boyundan çıkarmaya kıyılamazdı. O cam parçasını bi de mercek yapıp çatalınızın üzerine imzanızı yakarak attınız ...

İpağacı Yünler yıkanıpta kurutmakla başlar her şey. Sonra yün taraklarından geçirilir.   Ya da kiriş darbeleriyle yaydan geçirilerek müzikal sesiyle ip atmadır bunun adı. Yapağı halden billur gibi yün huzmelerinin sırası ip eğirmeye gelmiştir. İği ya da kirmanla lif lif eğirme faslı başlar dizinize süre süre. Kök boyası ile bulgur kazanlarında kaynatılarak boyama işlemi günler alır. Kırbız, kötü boya, turuç, gülgez, appağa, boz, çeşitli karışımlarla elde edilen kırmızı, kahverengi, turuncu, pembe, beyaz, açık kahve oluverir   bakır kazanlarda. Her boyamanın tonu diğerinden farklı olur elbet. Dolayısıyla her kilimin renk harmonisi de bir diğerinden farklıdır. Yani sizin kiliminizin bir benzerini de bulamazsınız yeryüzünde. Tabi hesap iyi yapılmaz da kilimin sonuna doğru ipin birisi yetişmez ve biterse dünyayı dolaşsanız aynı rengi tutturamazsınız. Geri kalanına bir nakış uydurularak yama görüntüsünden kurtulursunuz kıvrak zekanızla. Yaklaşık dokunacak kili...

Biz hayvanatın her türlüsüne eriştik desem yeridir. Koşuma gelen her hayvan aynı zamanda çift sürmeye ve dahi seten döndürmede de görev alırdı zamanın behrinde. Öküz arabası, camız arabası, at arabası, olan çift olmayan da tek eşeğini bile gerek arabaya   gerek çifte koşardı. Tek eşekli arabanın son temsilcisi ise rahmetli Hamdi Dayımdı. Namı diğer Bulgurcu Hamdi. Atı arabası olmayan, bulguru yarması az olanın iki alternatifi ise elle olan bulgur taşı veya soku taşıydı. Soku taşında yarma dövmeyeli neredeyse ikinci çeyrek asra dayanılmıştır. Yarım insan gövdesi büyüklüğündeki ağaç tokmaklar sokuya doldurulan ıslanmış yarmalık buğday veya hedikten kurutulmuş bulgurlar değişmeli delikanlı triosuyla peşpeşe ritmik bir şekilde sıra sende anlamında “hoh! hoh!” sesleriyle dövüldükçe dövülürdü. Yorulan oradan geçen yeni gençlerle yer değişir eğer yoldan geçen olmazsa eldeki elamanlarla soluyup soluyup sokularak yarma dövme işi kepeğin çıkışına kadar devam ederdi....